Geologia i geomorfologia O12009.

WYKŁAD: Nauki geologiczne, podział, rys historyczny, kształt i wymiary Ziemi. Budowa wnętrza Ziemi. Geosfery. Pochodzenie minerałów i skał. Najważniejsze grupy minerałów i skał w litosferze.
Siły i procesy endogeniczne i ich oddziaływanie na litosferę. (ruchy skorupy ziemskiej, plutonizm, wulkanizm, trzęsienia ziemi, formy utworzone przez siły wewnętrzne).
Teoria płyt litosfery. Pochodzenie kontynentów i oceanów. Formy strukturalne i planetarne. Podstawy stratygrafii, zasada aktualizmu. Geologiczna skala czasu. Główne jednostki geologiczne Europy i Polski. Najważniejsze surowce mineralne w Polsce.
Czynniki egzogeniczne. Wietrzenie fizyczne i chemiczne (pokrywy zwietrzelinowe, procesy wietrzenia w różnych strefach morfoklimatycznych). Kras, rozwój form krasowych.
Grawitacyjne ruchy masowe. Rozwój stoku. Procesy na stokach młodych i dojrzałych. Spłukiwanie, formy terenu związane ze spłukiwaniem liniowym.
Działalność lodowców. Lodowce górskie (powstawanie, ruch, działalność erozyjna, transportowa i akumulacyjna, formy działalności erozyjnej).
Lodowce kontynentalne - osady i formy działalności akumulacyjnej lodowców (moreny czołowe, moreny denne), formy związane z działalnością erozyjną.
Działalność erozyjna wód roztopowych (pradoliny, rynny subglacjalne), działalność transportowa i akumulacyjna wód roztopowych (sandry, kemy i ozy, osady jeziorzysk zaporowych), formy wytopiskowe.
Główne typy deglacjacji i formy terenu z nimi związane.
Procesy i formy mrozowe w strefie peryglacjalnej (wietrzenie mrozowe, pękanie, pęcznienie, podnoszenie i sortowanie materiału),-formy i struktury mrozowe (kliny lodowe, gleby poligonalne, grunty strukturalne, pagóry mrozowe, inwolucje), procesy i formy denudacyjne w klimacie zimnym (kongeliflukcja, spłukiwanie, cechy osadów stokowych, niecki denudacyjne, suche doliny), formy termokrasowe.
Procesy i formy eoliczne - transport wietrzny i cechy osadów eolicznych, działalność erozyjna wiatru (deflacja i korazja, formy terenu), działalność akumulacyjna (mikroformy i wydmy).
Działalność rzeczna - ruch wody rzecznej, modelowanie koryta, erozja wgłębna, denna i boczna, formy erozyjne, transport materiału, fazy transportacji, cechy osadów rzecznych, akumulacja rzeczna i formy działalności akumulacyjnej (stożki napływowe, delty).
Układy koryt rzecznych (rzeki prostolinijne, kręte, meandrujące, roztokowe i anastomozujące), tarasy rzeczne, morfologia, budowa, powstawanie.Jeziora i osady jeziorne, podział genetyczny jezior, zanikanie jezior (zasypywanie, zarastanie, zamulanie), termika jezior, ruch wody, działalność morfogenetyczna wód jeziornych, podział biologiczny jezior, osady jeziorne. Podział chronostratygraficzny czwartorzędu. Geomorfologia północno – wschodniej Polski.
PRACOWNIA SPECJAL.
Elementy krystalografii geometrycznej. Rozróżnianie ciał bezpostaciowych i krystalicznych - ćwiczenia na modelach. Układy krystalograficzne, morfologia kryształów, elementy symetrii kryształów. Budowa chemiczna minerałów, klasyfikacja minerałów pod względem chemicznym.
2. Właściwości fizyczne minerałów, właściw osci fizyczne, mechaniczne i optyczne. Badanie twardości według skali Mohsa. Właściwości specyficzne. Minerały główne skał magmowych, rozpoznawanie kwarcu, skaleni, amfiboli, piroksenów, mik i oliwinów. Minerały poboczne i akcesoryczne skał magmowych.
3. Skały magmowe i ich budowa wewnętrzna, struktura i tekstura skał, ogólna systematyka skał magmowych, charakterystyka wybranych grup skał magmowych. Makroskopowe rozpoznawanie minerałów i skał magmowych. Przykłady praktycznego zastosowania.
4. Skład mineralny skał osadowych. Minerały allo- i autogeniczne, minerały ilaste, tlenki i wodorotlenki Fe i Al., węglany, siarczany, chlorki. Rozpoznawanie podstawowych minerałów skał osadowych - opalu, chalcedonu, kalcytu, dolomitu, syderytu, barytu, halitu i innych.
5. Skały okruchowe, luźne i scementowane, podział na frakcje. Cechy strukturalne i teksturalne, charakterystyka wybranych skał frakcji żwirowej, piaskowej, mułowej, iłowej.
6. Najważniejsze właściwości skał iłowych i chemicznych. Skały alitowe, węglanowe, siarczanowe i solne. Skały organogeniczne, rozpoznawanie skał wapiennych i krzemionkowych. Składniki wapieni, charakterystyka wybranych skał wapiennych i krzemionkowych.
7. Skład mineralny skał metamorficznych. Rodzaje metamorfizmu, strefy metamorfizmu. Charakterystyka i rozpoznawanie minerałów z grupy serpentynu, epidotów i chlorytów. Najważniejsze typy skał metamorficznych. Określanie struktury i tekstury tych skał. Charakterystyka wybranych skał (łupki, serpentynit, marmur, gnejsy).
8. Makroskopowe rozpoznawanie różnych minerałów i skał oraz określanie ich przynależności systematycznej
9. Rzeźba polodowcowa obszarów górskich, analiza i kartograficzne przedstawienie form terenu (cyrk, grań, żłób, dolina zawieszona) na mapie.
10. Moreny czołowe – jako formy typowe dla frontalnego zaniku lądolodu. Wykonanie mapy. Opis form terenowych: moreny czołowe i formy im towarzyszące - zagłębienia końcowe, sandry, doliny wód roztopowych.
Rynna subglacjalna. Charakterystyka rynien subglacjalnych i towarzyszącym im form terenu. Ozy – wyznaczanie form na mapie. Analiza i opis budowy wewnętrznej ozu na podstawie rysunku przykładowej odkrywki.
11. Powierzchniowe zanikanie lądolodu; kemy i tarasy kemowe jako wynik deglacjacji arealnej. Analiza geomorfologiczna, wykonanie mapy. Opis i charakterystyka form związanych z deglacjacją arealną. Podsumowanie zagadnień związanych z deglacjacją frontalną i arealną.
12. Procesy i formy mrozowe. Wykonanie i analiza rysunku przedstawiającego zarys klina mrozowego, geneza klinow i innych form mrozowych. Rzeźba staroglacjalna i młodoglacjalna. Kartograficzne przedstawienie rzeźby (wykonanie mapy). Cechy charakterystyczne; morfografia i morfometria form terenowych.
13. Morfologia doliny rzeki niżowej, tarasy rzeczne, formy denudacyjne na zboczach. Opracowanie graficzne. Opis i charakterystyka form rzeźby (taras zalewowy, tarasy nadzalewowe, starorzecza, doliny denudacyjne).
14. Rzeźba eoliczna. Przedstawienie form eolicznych na mapie geomorfologicznej. Cechy morfologiczne i morfometryczne form rzeźby eolicznej.
15. Szczegółowa mapa geomorfologiczna. Zasady wykonywania szczegółowej mapy geomorfologicznej, znaki graficzne, analiza materiałów topograficznych i litologicznych, opracowanie kartograficzne. Charakterystyka terenu na podstawie wykonanej mapy geomorfologicznej.